نخ اکریلیک چیست؟

0

نخ اکریلیک که گاهاً آکرولیک یا آکریلیک نیز نامیده می شود، از بهترین نخ ها برای بافت فرش ماشینی می باشد، زیرا فرش های ماشینی که نخ خاب آن اکریلیک هستند کیفیت بالاتری نسبت به دیگر فرش های ماشینی دارند و دارای خصوصیات منحصر به فردی مانند : مقاومت بسیار بالا در برابر گرد و خاک، نور و گرما، پاخور بودن و فشار بالا، برگشت پذیری بالا و … می باشند .

نخ اکریلیک

اکریلیک چیست؟

اکریلیک لیفی مصنوعی و از خانواده پلی وینیل ها می باشد که از سال 1949 میلادی وارد بازار شده است. ماده اولیه یا پلیمر اکریلیک، «پلی اکریلونیتریل» یا به اختصار PAN می باشد.

اکریلیک علاوه بر آن که خاصیت بازگشت پذیری بسیار خوبی دارد، عایق حرارتی خوبی نیز هست. از این رو جایگزین بسیار خوبی برای پشم در خاب فرش می باشد.

این دو ویژگی اکریلیک، در بین تمامی الیاف منحصر به فرد است و تقریباً هیچ لیف طبیعی یا مصنوعی دیگری این دو ویژگی را به صورت همزمان ندارد.

استحکام اکریلیک، متوسط و بین 2/2 تا 3 گرم بر دنیر و ازدیاد طول تا حدّ پارگی آن بالا (بین 28% تا 35 %)می باشد.

چگالی آن حدود 17/1 گرم بر سانتی متر مکعب بوده، سبک تر از الیاف پشم، پنبه، پلی استر و ویسکوز است.

جذب رطوبت اکریلیک بسیار کم و در حدود 1 است. این لیف نقطه ذوب ندارد و مقاومت ان در حرارت و نور خورشید بالاست.

یکی از مشکلات تولید اکریلیک، خطرات زیست محیطی پساب های کارخانجات تولید الیاف اکریلیک است که باعث شده از حدود سال 2000 میلادی به بعد، تولید الیاف اکریلیک در اروپا و آمریکا بسیار کاهش یافته است.

به دلیل وجود گروه های نیتریل در ساختار الیاف اکریلیک، این لیف همواره در معرض اتهام سرطان زایی بوده است.

پرزدهی نخ خاب فرش نیز به عنوان یک تهدید بهداشتی برای ریه افراد، به ویژه کودکان مطرح بوده است.

نخ آکریلیک، در صنعت فرش ماشینی کشورهایی مانند ایران، ترکیه، مصر و عربستان طرفداران خود را دارد. لیکن در بسیاری از کشورهای اروپایی و امریکا، به دلیل برخی مسایل بهداشتی و زیست محیطی که قبلاً بدان اشاره شد، استفاده از نخ آکریلیک در خاب فرش مرسوم نبوده و حتی ممنوع شده است.

به نظر می رسد میزان اکریلیک مورد نیاز صنعت فرش ماشینی ایران به بالای دویست هزار تن سال رسیده است. این در حالی است که تنها تولید کننده الیاف اکریلیک در ایران، شرکت پلی اکریل اصفهان است.

متأسفانه این شرکت به دلیل قدیمی بودن خط تولید، نوسانات مدیریتی طی 20 سال گذشته و مشکل تهیه مواد اولیه به ویژه PAN نتوانسته است حتی به اندازه ظرفیت اسمی خود، نیازهای داخل کشور را پاسخگو باشد.

تامین الیاف اکریلیک در ایران همواره یکی از دغدغه های بزرگ کارخانجات ریسندگی نخ خاب فرش ماشینی بوده است.

به نظر می رسد عدم توان تولید داخل، وابستگی بسیار بالا و نزدیک به 90 درصدی به واردات، نوسانات قیمت جهانی الیاف اکریلیک و نیز اثرات منفی دوران تحریم اقتصادی مهم ترین دلایل این موضوع باشد.

به طور کلی، الیاف اکریلیک نسبت به سایر الیاف متداول،گران تر بوده و به تبع آن،نخ خاب اکریلیک نیز گران ترین نوع نخ خاب در صنعت فرش ماشینی ایران می باشد.

تهیه نخ اکریلیک

برای تهیه نخ خاب اکریلیکی، از خط ریسندگی «نیمه فاستونی» استفاده می شود. الیاف اکریلیک با عبور از قسمت های مختلف خط ریسندگی به نخ خاب فرش ماشینی تبدیل می شوند

برای تبدیل الیاف به نخ طی مرحله ریسندگی، نیاز به الاف استیپل با طول و ظرافت مطلوب می باشد. به طور مثال ، الیاف اکریلیک مورد استفاده برای تهیه نخ خاب نمره 5/10 دولای متریک، دارای طول 70 تا 150 میلی متر و ظرافت بین 7 تا 15 دنیر هستند.

از زمان های گذشته، استفاده از مخلوط سه دسته از الیاف اکریلیک به طول های 70، 100 و 150 میلی متر و ظرافت های 7، 10 و 15 دنیر (به نسبت های معین) جهت تهیه نخ خاب متداول بوده است.

شاید بتوان مهم ترین دلایل استفاده از مخلوط الیاف اکریلیک با ظرافت ها و طول های مختلف به جای یک نوع لیف با طول و ظرافت معین را چنین بیان نمود: شبیه کردن هر چه بیشتر نخ اکریلیک به نخ پشمی و تامین همزمان نرمی نخ، بازگشت پذیری ، استحکام، ازدیاد طول تا حدّ پارگی ، پرزآلودگی و سایر خواص فیزیکی – مکانیکی مطلوب نخ خاب.

در سال های اخیر، ترکیب فوق در کارخانجات ریسندگی رعایت نمی شود. عمده الیاف اکریلیک مورد استفاده امروزی دارای طول 100 تا 150 میلی متر هستند (100 ، 120، 128 و 150 میلی متر).

در عین حال، با توجه به نیاز به نخ های خاب ظریف تر،نمره الیاف اکریلیک مصرفی در حال کاهش (ظریف تر شدن) می باشد، به گونه ای که برای تهیه نخ های 30 متریک سه لا از الیاف اکریلیک 5/4 -8/3 دنیر و برای تهیه نخ 40 متریک سه لا، الیاف 5/3-8/2 دنیر استفاد می شود.

امروزه علاوه بر الیاف اکرلیک، در برخی کارخانجات ریسندگی نیمه فاستونی، از الیاف استیپل پلی استر با ظرافت 10 دنیر و طول های 100 ، 120، 130 ویا 150 میلی متر برای تهیه نخ خاب ریسیده شده 100 % پلی استر استفاده می شود.

حتی گاه مشاهده می شود که به دلیل مقیمت پایین تر الیاف پلی استر و محدودیت های تامین الیاف اکریلیک، الیاف پلی استر را به میزان تقریبی 10 تا 20% با الیاف اکریلیک مخلوط می کنند که در صورت عدم اطلاع خریدار، نوعی تقلب محسوب می شود.

علاوه بر طوب و ظرافت، دو ویژگی دیگر الیاف یعنی «استحکام» و «ازدیاد طول تا حدّ پارگی» نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

این دو مشخصه الیاف، نه تنها خواص فیزیکی-مکانیکی نخ خاب حاصل را تعیین می کنند، بلکه به شدت بر روی راندمان بافندگی و کیفیت فرش بافته شده نیز تاثیر می گذارند.

بدیهی است در صورتی که استحکام و ازدیاد طول تا حدّ پارگی الیاف و در نتیجه نخ خاب حاصل، پایین باشد، مکرراً پاره شده، علاوه بر کاهش میزان تولید و راندمان، کیفیت فرش بافته شده نیز افت خواهد نمود.

علاوه بر این، بالا بودن میزان ازدیاد طول تا حدّ پارگی نخ خاب، نایکنواختی و ناهمواری ارتفاع خاب فرش پس از برش توسط تیغ دستگاه را در برخواهد داشت. برای برطرف کردن چنین عیبی و یکنواخت نمودن سطح فرش ، نیاز به پرداخت سطحی زیاد خواهد بود که انجام چنین اقدامی منجر به افزایش میزان ضایعات و در نتیجه قیمت تمام شده فرش می شود.

یکی دیگر از ویژگی های مهم الیاف، میزان «بازگشت پذیری» آنها است. نخ های خاب فرش در اثر پاخوردن (اعمال نیروهای دینامیکی) و یا در اثر قرار دادن اجسام سنگین روی آنها (اعمال نیروهای استاتیکی) خم می شوند.

حال چنان چه پس از برداشتن نیروهای اعمالی، نخ های خاب کاملاً به حالت اول برگردند، فرش دارای بازگشت پذیری بسیار خوب خواهد بود.

در این حالت، ضخامت فرش در اثر بارگذاری (اعمال نیرو) کاهش نمی یابد. بر عکس، چنان چه نخ های خاب پس از برداشتن نیروهای وارده به آنها، به حالت اول برنگردند، به معنی ضعیف بودن بازگشت پذیری خاب فرش بوده، پدیده «افت ضخامت» در فرش رخ خواهد داد.

در این حالت، خاب فرش در اثر پاخوردن و یا قرار گرفتن اجسام سنگین روی آن ، سخت و سفت می شود. در بین الیافی که جهت تهیه نخ های خاب فرش ماشینی استفاده می شوند، اکریلیک بهترین بازگشت پذیری را دارد.

البته الیاف نایلون نیز بازگشت پذیری عالی دارند، لیکن به ندرت در فرش استفاده شده، بیشتر در تهیه موکت های تافتینگ و نمدی چاپی کاربرد دارند.

علاوه بر ویژگی های فوق، نخ خاب باید «رنگ پذیری» مطلوبی داشته باشد. با توجه به تنوع فوق العاذده زیاد و غیرقابل شمارش طرح و رنگ فرش های امروزی ، نیاز به نخ های خاب رنگی با تنوع بالا ، بیش از گذشته احساس می شود.

در حال حاضر، روش های متعددی برای رنگرزی و یا رنگی تولید کردن نخ خاب وجود دارد که در بخش رنگرزی به آنها پرداخته می شود.

تقلب در نخ خاب فرش ماشینی

استفاده ازالیاف پلی پروپیلن در نخ خاب فرش ماشینی ایران، از اوایل دهه 70 شمسی آغاز شد. در آن زمان به دلیل کمبود الیاف اکریلیک و تقاضای بسیار بالا برای این الیاف، از پلی پروپیلن استیپل به عنوان جایگزین اکریلیک استفاده گردید.

فرش بافته شده با نخ خاب ریسیده شده پلی پروپیلن، ظاهری کاملاً شبیه فرش اکریلیک داشت. این سبب شد تا همان اوایل ، مصرف کنندگان متوجه تفاوت های فرش پلی پروپیلن و اکریلیک نشوند. چه بسا در برخی موارد، مشتریان به علت عدم اگاهی، فرش پلی پروپیلن را که بسیار ارزان تر بود، به همان قیمت فرش اکریلیک خریداری می کردند.

این موضوع سبب شد تا در آن سال ها، سود سرشاری نصیب برخی کارخانجات تولید فرش ماشینی گردد. اما با گذشت حدود دو سال، واقعیت برملا شد. فرش پلی پروپیلن دارای بازگشت پذیری بسیار ضعیف بود و در اثر پاخوردن سفت و سخت می شد.

مصرف کنندگان این مووضع را متوجه شدند و لطمه بسیار شدیدی به وجهه فرش های پلی پروپیلن وارد آمد. اگر چه بعدها با ورود نخ فیلامنت پلی پروپیلن بی سی اف (BCF) به صنعت فرش ماشینی ایران، استفاده گسترده از این نوع لیف به ویژه در فرش های با تراکم پایین (280 و 350 شانه)، ارزان قیمت و حتی صادراتی به کشور های اطراف (عمدتاً افغانستان ، پاکستان و عراق) به امری متداول تبدیل شد، لیکن مصرف کننده داخلی هنوز به فرش پلی پروپیلن به دیده تردیدآمیز نگاه می کند. در دهه 80 شمسی و با ورود ماشین آلات بافت «گلیم» ماشینی،فرش های «شگی» و … استفاده از الیاف فیلامنتی پلی پروپیلن از نوع «تثبیت حرارتی شده» و «فریز» رایج شد.

مراحل تولید الیاف اکریلیک

الیاف آکریلیک در دستگاه های رنگرزی باز شده و پس از شست و شو به رنگ دلخواه در می آیند. در مرحله بعد نخ اکریلیک در دمای بسیار بالا قرار گرفته می شود و زمانی که رطوبت ان به حد مجاز رسید به مرحله ریسندگی وارد می شود.

در این مرحله نخ اکریلیک به صورت موازی و مستقیم قرار گرفته و از کاردینگ وارد پاساز می شود. در این مرحله الیاف اکریلیک فرش ماشینی بسته به ظرافت تعیین شده به یک یا چند فیتیله تبدیل می شود و تحویل واحد فینیشر می شوند.

کشش هایی نهایی به همراه تاییدن نخ اکریلیک در مرحله فینیشر انجام می پذیرد و در پایان نخ به صورت تک لایه در می اید . تابیدن نخ های اکریلیک باعث استحکام نخ می شود.

الیاف اکریلیک پس از طی کردن تمامی این مراحل طی فرایند هیت ست قرار می گیرند تا حالت پفکی پیدا کنند. الیاف اکریلیک هیت ست شده باعث تو پر شدن و براقیت فرش ماشینی می شود.

الیاف اکریلیک هیت ست شده بدون پرزدهی می باشند و از الیاف ضد حساسیت و ضد الرژی محسوب می شوند .

فرش ماشینی که با الیاف درجه یک اکریلیک بافته شده باشد دارای سرنخ های واضح و دانه اناری می باشد و در صورت لمس فرش می توان به این نکته پی برد و از اصالت فرش مطمئن شد.

ویژگی های فرش ماشینی اکریلیک

فرش ماشینی اکریلیک درجه یک شباهت زیادی به فرش پشم دستباف دارند و این شباهت به حدی زیاد است که گاهی تشخیص این دو نوع فرش از یکدیگر کار بسی دشوار خواهد بود.

فرش ماشینی تمام اکریلیک دارای طول عمر بیشتری نسبت به دیگر فرش های ماشینی هستند و در زمان طولانی دچار آبرفتگی یا کوتاه شدگی نمی شونن.

فرش ماشینی بافته شده با نخ مصنوعی اکریلیک ببسیار نرم تر و روشن تر از فرش های پلی استر هستند و بوی نفت و مواد پلاستیکی نمی دهند.

الیاف اکریلیک عایق خوبی در مقابله با حرارت و نور خورشید می باشند و بر اثر پاخور شدن بالا تغییر ظاهر نمی دهد و یا تغییر سایز نمی دهد.

فرش های اکریلیک با گذشت زمان دچار سایش و یا پاخوردگی نمی شوند . اما فرش های پلی استر در گذر زمان دچار چنین مشکی می شوند.

برای مقایسه فرش اکریلیک با فرش پلی استر از نظر زیبایی می توان گفت که فرش های اکریلیک از چنان زیبایی بر خوردارن که قابل مقایسه با سایر فرش ها نمی باشند .

فرش های پلی استر بدون پرز دهی می باشند اما فرش های اکرلیک دارای پرز دهی هستند که برای رفع این مشکل در آن ها از فرایند هیت ست بر روی آن ها استفاده می شود .

فرش های پلی استر دارای قیمت پایین تری نسبت فرش های اکریلیک می باشند .

فرش های پلی استر برای مکان های پر رفت آمد مناسب نمی باشند .

فرش های اکرلیک ضد حساسیت می باشند و شما می توانید از آن ها در اتاق کودکان استفاده کنید .

در هنگام دست کشیدن بر روی فرش های اکریلیک نخ های خاب به صورت دانه دانه از زیر دست تان عبور می کند .

5/5 - (1 امتیاز)
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.