آیا BUN غیر طبیعی در آزمایش خطرناک است؟
یکی آزمایشاتی که معمولا پزشک برای افراد بطور سالیانه یا دورهای تجویز میکند، آزمایش BUN است. به طور کلی اگر میزان BUN در آزمایش خون نرمال نباشد، میتواند نشانه بیماری کلیه یا کبد باشد.توصیه میشود تا برای اگاهی از سلامت کلیهها و کبد، انجام این آزمایش را جدی بگیرید.
معنی BUN در آزمایش خون چیست؟
معنی BUN در واقع به نیتروژن اوره خون اشاره دارد و -مخفف سه کلمه Blood Urea Nitrogen- یکی از آزمایشهای خونی جهت اندازهگیری مقدار اوره در خون است. اوره از تجزیه پروتئینها در کبد حاصل میشود. کبد نیتروژنهای مازاد ناشی از پروتئینهای مصرف شده را به هم متصل میکند تا آنها را به شکل اوره و بدون ایجاد سمیت برای بافتهای بدن دفع کند. اوره نه تنها از پروتئین رژیم غذایی، بلکه از پروتئین جداشده از عضلات و اندامهای بدن نیز ساخته میشود. از یک رژیم غذایی معمولی، روزانه حدود ۱۲ گرم اوره در بدن ساخته شده و بخش عمدهای از آن یعنی حدود ۱۰ گرم در روز توسط کلیهها دفع میشود. اوره به کلیهها کمک میکند تا آب و سایر ترکیبات را از بدن دفع کند.
چه زمانی پزشک آزمایش BUN را تجویز میکند؟
پزشک ممکن است آزمایش BUN را به عنوان بخشی از یک معاینه و چکاپ معمولی و یا برای ارزیابی مشکلات کلیوی تجویز نماید. از آنجاکه بیماریهای کلیوی در ابتدا علامتی ندارند، پزشک در صورت مشاهده عوامل زمینهای یا علائم مشکوک مرتبط با نیتروژن اوره، آزمایش BUN را تجویز میکند. عوامل زیر در مستعد شدن فرد به بیماریهای کلیوی نقش دارند:
– سابقه خانوادگی مشکلات کلیوی
– دیابت
– فشار خون بالا
– بیماری قلبی
علائم بالا بودن BUN در آزمایش
پزشکان زمانی آزمایش BUN را تجویز میکنند که علائم و نشانههای اختلالات کلیوی در بیمار دیده شود. این علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
* تکرر ادرار
* ادرار با رنگ غیرطبیعی (خونی، تیره یا کف آلود)
* درد مفاصل
* درد استخوان
* کمر درد
* گرفتگی عضلات
* پاهای بیقرار
* خستگی
* مشکلات خواب
* کاهش شدید اشتها
* متورم شدن اندامها
* خارش بدن
تفسیر آزمایش BUN به چه صورت است؟
جواب آزمایش Blood Urea Nitrogen نشان دهنده تعادل بین سه پارامتر زیر است:
– تولید اوره در کبد
– تجزیه اوره
– دفع اوره از طریق کلیهها
بنابراین، جواب آزمایش BUN معیاری برای سلامت کلیه و کبد است. اگر هنوز نمیدانید کهBlood Urea Nitrogen چیست؟ باید گفت که پزشک شما نتایج آزمایش BUN را با مقادیر مرجع مقایسه میکند تا ببیند آیا نتایج در محدوده نرمال هستند یا خیر. این کار میتواند به تشخیص بعضی از بیماریهای کلیوی و یا کبدی کمک کند. نتایج آزمایش BUN ممکن است بر حسب میلیگرم در دسیلیتر (mg / dL) و یا بر حسب میلیمول در لیتر (mmol/L) گزارش شود. به طور کلی، حدود ۶ تا ۲۴ میلیگرم در دسیلیتر ( ۲.۱ تا ۸.۵ میلیمول در لیتر) طبیعی در نظر گرفته میشود. محدوده نرمال نیتروژن اوره خون (BUN) ممکن است بسته به مرجع مورد استفاده توسط آزمایشگاه و سن شما متفاوت باشد. سطح نیتروژن اوره با بالا رفتن سن افزایش مییابد. نوزادان نسبت به سایرین سطوح BUN پایینتری دارند.
علت اصلی بالا بودن BUN در آزمایش
علتهایی که در ادامه مطلب لیست شدهاند با بالا رفتن نیتروژن اوره خون در ارتباط هستند اما علت دقیق افزایش BUN تنها با معاینه بالینی و بررسی شرایط جسمانی بیمار امکانپذیر است. مهمترین عواملی که قادرند سطح BUN خون را افزایش دهند به شرح زیر است:
– بیماری یا نارسایی کلیه مثل سنگ کلیه که باعث انسداد مجاری ادراری شود.
– رژیم غذایی با پروتئین بالا که باعث تجمع اوره گردد.
– تب یا عفونتی که باعث افزایش تجزیه پروتئینهای بدن شود.
– شرایط التهابی که منجر به تجزیه پروتئینهای عضلات و اندامها شود.
– کم آبی یا دهیدراته شدن بدن که باعث کاهش حجم خون و متعاقبا افزایش BUN شود.
– تحریک قوی اعصاب سمپاتیک، رنین-آنژیوتانسین و وازوپرسین به دلیل استرس در افزایش BUN در بدن تاثیر دارد.
– افزایش کورتیزول بدن به دلیل استرس مزمن که منجر به تجزیه پروتئینها شده و BUN را افزایش میدهد.
– رخ دادن خونریزی در قسمتهای فوقانی دستگاه گوارش که باعث هضم پروتئینهای خونی و افزایش نیتروژن در بدن شود.
– گردش خون ضعیف که منجر به کاهش جریان خون در کلیهها شده و توانایی کلیه برای پاکسازی اوره را تضعیف میکند.
– اختلالات تیروئیدی مانند کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید که منجر به عملکرد غیر طبیعی کلیه میشوند.
علت اصلی پایین بودن BUN در آزمایش
موارد زیر از دلایل اصلی کاهش غیر طبیعی BUN در بدن هستند:
– رژیم غذایی کم پروتئین، سوء تغذیه و گرسنگی مزمن
– اختلال در فعالیت کبد به دلیل بیماری کبد
– نقص ژنتیکی آنزیمهای چرخه اوره
– تولید بیش از نیاز هورمونهای رشد در بدن. این هورمونها سنتز اوره را مهار میکنند.
– استروئیدهای آنابولیک (داروهای نیروزا) که تجزیه پروتئین را کاهش میدهند.
– هیدراتاسیون بیش از حد یا نوشیدن آب زیاد
– بارداری (به دلیل افزایش حجم پلاسما)
بالا بودن BUN چه تاثیری بر سلامتی دارد؟
افزایش بیش از حد اوره در بدن یکی از عوامل استرس اکسیداتیو برای سلولها به شمار میرود. در استرس اکسیداتیو سطح رادیکالهای آزاد مخرب در خون از مقدار آنتی اکسیدانها فراتر میرود و منجر به آسیب سلولی و در نهایت آسیب به اندامهای بدن میشود. علاوه بر این، اگر مقدار Blood Urea Nitrogen یا همان نیتروژن اوره خون بالا رود، عملکرد و بازدهی سیستم ایمنی دچار کاهش چشمگیری میشود. در یک مطالعه بالینی مشخص شده است که اگر مقدار BUN از ۲۰ میلیگرم در دسیلیتر بیشتر شود خطر ابتلا به عفونت افزایش مییابد. افزایش BUN همچنین در بالا رفتن خطر سکته در جراحیهای قلبی تاثیر دارد و پیامدهای نامطلوبی برای بیماران مبتلا به تصلب شرایین و نارسایی قلب به همراه دارد.
چگونه میتوان مقدار BUN خون را کاهش داد؟
مهمترین اصل برای کاهش BUN این است که به دقت از توصیههای پزشک خود پیروی کنید تا عامل زمینهای هرچه زودتر درمان شود. در کنار انجام توصیههای پزشکی و مصرف داروهای تجویز شده، میتوان با مشورت پزشک خود از استراتژیهای زیر نیز برای کاهش نیتروژن اوره خون کمک گرفت:
– رژیم غذایی مناسب به ویژه مصرف کمتر پروتئین در وعدههای غذایی
– نوشیدن آب بیشتر در طول روز
هومکا و انجام آزمایش BUN در منزل
مجموعه هومکا ارائه دهنده خدمات آزمایش در منزل با همکاری بیش از ۲۰ آزمایشگاه تشخیص طبی، ۵۰ پزشک عمومی و متخصص و ۳۰۰ پرستار مطابق با جدیدترین دستورالعملهای مراقبتی و بهداشتی روز دنیا در حال ارائه خدمات است و شیوه سنتی انجام آزمایشات پزشکی را کاملا دگرگون کرده است. در خدمات آزمایش در منزل هومکا تنها کافیست گوشی خود را برداشته و به آدرس www.homeca.ir مراجعه کنید تا آزمایش Blood Urea Nitrogen یا سایر آزمایشات مورد نظر را انتخاب و شماره تماس خود را ثبت کنید تا کارشناسان مرکز با شما تماس بگیرند. همچنین میتوانید تا با تماس با شماره تلفن ۰۲۱۶۷۳۷۱ این کار را صورت دهید. نمونه دریافت شده بلافاصله به معتبرترین آزمایشگاههای شهر ارسال میشود تا در سریعترین زمان ممکن جواب آزمایش بدست شما برسد. علاوه بر تهران و کرج، هم اکنون ساکنین شهرهای مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان و رشت نیز قادر به ثبت سفارش خود هستند تا در کوتاهترین زمان ممکن و در زمان مقرر آزمایش آنها انجام شود.