فرش تبریز به جام‌جهانی 2022 می‌رود

شکی در این نیست که آوازه فرش تبریز جهانی شده، اما طنین هنر دست مردمان این خطه امسال در مسابقات جام جهانی فوتبال2022 با رونمایی از فرش جام جهانی بار دیگر به گوش می رسد. فرش جام جهانی فوتبال را فرهاد جلالی طراحی کرد و عباس لامع همراه برادرش علی، بافتند. طراحی 6ماه و بافت فرش 2سال طول کشید. به بهانه اتمام کار این فرش منحصر به فرد پای صحبت طراح و بافنده آن نشستیم و از روند کار و اوضاع هنرمندان قالیباف در تبریز شنیدیم.

جام جهانی در یک نگاه

فرش تحسین برانگیز جام جهانی فوتبال2022 به تابلویی شبیه است که روند جام جهانی از سال1930 تا کنون را روایت می کند. فرهاد جلالی، طراح فرش که از کودکی در مکتب پدر و مادرش هنر قالیبافی را آموخته، درباره طراحی فرش جام جهانی می گوید: «هر دوره جام جهانی یک لوگو، یک توپ فوتبال و یک عروسک کارتونی مختص همان دوره مسابقات را دارد و از سوی دیگر کشور میزبان هم به یک نماد شناخته می شود. این موارد در حاشیه فرش طراحی شده است. کبوتر سفید حامل برگ زیتون به عنوان نماد صلح و 2دست که یکی سیاه و دیگری سفید است هم نماد رقابت سالم در مستطیل سبز هستند. در حاشیه پایین فرش عدد 2022 بافته شده که داخل آن پر از گل است.»

جلالی گل های قالی را از هنر فرش تبریز وام گرفته و در طراحی فرش جام جهانی2022 گنجانده است. او که خود رنگرزی پشم و ابریشم به کار رفته در فرش را نیز انجام داده، توضیح می دهد: «داخل 2022 با گل های شاه عباسی، ختایی و برگ لوتوس پر شده که المان های اصیل ایرانی است. در حاشیه کوچک فرش هم گل های 12پر و گل های میخی بافته شده است. گل های میخی هم نماد هنر ایرانی است و در تخت جمشید هم دیده می شود. نمایی از ورزشگاه البیت قطر که امسال میزبان فوتبال جام جهانی است و نمادهایی برای معرفی قطر و چهره امیر قطر نیز در این فرش نفیس با ابعاد 2 در 1.6مترمربعی گنجانده شده است.»

فرش تبریز در موزه لوور

جلالی که فرش جام جهانی2022 را به سفارش مشتری طراحی کرده 4سال پیش هم در مسابقات جام جهانی روسیه فرش دیگری را طراحی کرده بود. وقتی از او درباره آشنایی مردم دنیا با فرش تبریز و دیدن این هنر در یک مراسم بین المللی می پرسم، می گوید: «با نهایت افتخار برای من، مردم دنیا تبریز را به عنوان پایتخت فرش جهان می شناسند. من هم کارآموز این مکتب هستم.»
یکی از فرش هایی که جلالی طراحی کرده، سر از موزه لوور درآورده است. او در این باره برایمان می گوید: «دهه70 بود که نقشه ایران را با آثار باستانی هر استان طراحی کردم؛ مثلا در تهران میدان آزادی و در اصفهان سی و سه پل. این فرش دست به دست خریداری شد تا اینکه از موزه لوور پاریس سردرآورد. در سال1998 وقتی جام جهانی در فرانسه برگزار شد، هیأت حاضر ایرانی در جام جهانی از بخش ایران شناسی موزه لوور بازدید کردند و فرش را آنجا دیدند.»

جلالی که برای طراحی این فرش حسابی زیر و بم تاریخ فوتبال و جام جهانی یک قرن اخیر را مطالعه کرده، نه سررشته ای در فوتبال دارد و نه علاقه ای به مستطیل سبز. او می گوید: «علاقه و شغل من فرش است. 13ساله که شدم دیگر صفر تا صد قالیبافی را می دانستم و از همان زمان تا الان که 43سال دارم، حرفه ای کار کردم.»

او از حمایت ناکافی از فرش بافان و طراحان فرش در آذربایجان شرقی هم می گوید: «هنرمندان قالیباف کم نیستند. افرادی که از جان و دل مایه می گذارند تا هنر اصیل ایرانی حفظ شود، اما چندان که شایسته است، حمایت نمی شوند.»

بافت پرچم 32کشور

فرشی که 300رنگ و 2میلیون گره ترک دارد و قرار است آبان و همزمان با برگزاری مسابقات جام جهانی در قطر رونمایی شود با دستان هنرمند عباس و علی لامع بافته شده است. عباس لامع در این باره می گوید: «بافت این فرش 2سال طول کشید؛ زیرا با بافت فرش های دیگر که طرح های سنتی دارند، بسیار متفاوت است. پرچم 32کشور یا نمادها باید با دقت و ظرافت کامل بافته شود.»
هرچند لامع از 6سالگی پای دار قالی نشسته و حسابی فوت و فن بافندگی را آموخته، اما این نخستین تجربه او در بافت فرشی است که در مراسم بین المللی رونمایی می شود. او می گوید: «امیدوارم هنر فرش تبریز از این طریق بار دیگر به دنیا معرفی شود و هنرمندان قالیباف چنان که شایسته است، حمایت شوند.»

چشم انتظار افتتاح موزه فرش تبریز

ساخت موزه فرش تبریز در محوطه تاریخی و موزه ای مسجد کبود، 70درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای تکمیل آن امسال 50میلیارد تومان اعتبار پیش بینی شده است. احمد حمزه زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی گفت: «موزه فرش تبریز طوری طراحی شده که صفر تا صد تولید فرش دستباف به شکل کارگاهی به نمایش گذاشته می شود.»