بازپس‌گیریِ مرمت و شستشوی فرش‌ نفیس ایرانی از ترکیه / بازگشت هنرمندان به کشور

 تولید و خدمات پس از فروش فرش های دستباف از سال های دور تا همین چند سال اخیر به نام ایران در سراسر دهکده جهانی ثبت شده بود و هرجا صحبت از فرش بود ناخودآگاه ذهن تمامی مخاطبان به سمت ایران تغییر جهت می داد، اما واقعیت امر اینجاست که به دلیل سیاست های غیر اصولی و بعضا تصمیم گیری های جزیره ای این روند تغییر جهت داد و گره های کوری به تن صنعت فرش دستباف کشورمان خورد.

در ابتدای ماجرا گرانی مواد اولیه و کاهش دست مزدها یا گیر و گورهایی مثل بیمه بافندگان یک به یک دارهای قالی را پایین کشید تا اینکه این دارها در برخی کشورهای همسایه دوباره برپا شود و رفته رفته رنگ از رخساره تولید این بافته معتبر ایرانی پریده و نهایتاً می بینیم که امروزه بازار فرش دستباف ایران از سوی رقبایی از کشورهای ترکیه، پاکستان، افغانستان و حتی برخی کشورهای شمال شرق و غرب ایران تهدید می شود.

اما این پایان کار نیست چون در صنعت بافت فرش همچون همه کالاهای تولیدی خریداران نیازمند دریافت خدمات پس از فروش هستند که از موضوع شستشو گرفته تا ترمیم بافته ها یا همان رفوی خودمانی گسترده است و اتفاقا به گفته برخی کارشناسان این بخش از صنعت فرش بازار بسیار گسترده ای هم به خود اختصاص داده است و مثل موضوع تولید این بخش هم طی سنوات اخیر با چالش های جدی روبرو شده است.

بر همین اساس اطلاعات و داده ها نشان می دهد بازار شستشو، رفو و مرمتِ فرش مدت هاست که از ایران به کشورهای همسایه کوچ کرده است. ترکیه تعرفه های گمرکیِ ورود و خروجِ فرش ها از سراسر دنیا را صفر کرده و کاهش تقاضا باعث شد تا استادکارانِ ایرانی  هم برای رسیدن به بازار پررونق کارشان بار سفر بسته و کلا هنرشان را هم با خود به  ترکیه ببرند؛ تا در این کشور مراحلِ مرمت و شستشوی فرش های نفیس انجام شود و مشخصاً مطرح شده مهمترین علت این اتفاق هم ارقامِ بالای عوارضِ گمرکی برای ورود و خروجِ فرش ها به ایران است.

کارخانه شستشوی فرش در سوئد با سالانه 400 میلیون دلار گردش مالی

مهمترین مسئله در ارائه خدمات پس از فروش به فرش های نفیس دستباف، تعرفه های گمرکی است. شخصی که فرشِ دستبافِ گران قیمتی دارد، برای انجامِ مراحلِ مرمت یا شستشو در داخل ایران، باید هزینه های گزافی را بابتِ تعرفه گمرکی پرداخت کند که معمولا این هزینه ها آنقدر بالا است که برای صاحبِ فرش به صرفه نیست ایران را برای دریافت خدمات مورد نظرش به عنوان گزینه مورد نظرش انتخاب کند .

به گفته یکی از کارشناسان و فعالانِ صنعتِ فرش؛ گرانترین کارخانه شستشوی فرش نفیس در کشور سوئد قرار دارد و این کارخانه جایی است که در آن فرش های نفیسِ دستباف، از سراسر دنیا به آنجا ارسال می شود تا خدمات مورد نیاز صاحب آنها انجام و دوباره فرش به مالک آن تحویل داده شود و نکته جالب توجه اینجاست که این کارخانه سالی 400 میلیون دلار گردش مالی دارد و متاسفانه ایران علی رغم اینکه زادگاه اصلی بسیاری از این فرش های نفیس است سهم قابل توجهی از این بازار به خود ندیده و مشکلات عمده ای در این زمینه وجود دارد.

تفاهم نامه ای برای احیای مرمت و شستشوی فرش های دستباف ایرانی

حالا برای رفع این مشکل اقدامی در حال شکل گرفتن است و سازمان منطقه آزاد کیش و مرکز ملی فرش ایران این هفته تفاهم نامه ای امضا کردند که در صورتِ تحقق و عملی شدن آن، گام مثبتی برای بازگرداندن خدماتِ مرمت و شستشوی فرش های دستباف به ایران خواهد بود. آیین انعقاد این تفاهم نامه با حضور مهدی کشاورز مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش و فرحناز رافع رئیس مرکز ملی فرش؛ در هفته ی جاری برگزار شد.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش پس از امضای تفاهم نامه با مرکز ملی فرش می گوید: در حال حاضرخدمات پس از فروش فرش های دستباف به واسطه نبود عوارض مربوطه، در ترکیه انجام می شود از این رو بنا داریم با همکاری مرکز ملی فرش ایران، ارایه خدمات پس از فروش به فرش های صادر شده به خارج از کشور را بدون اخذ تعرفه گمرکی در کیش انجام دهیم.

او تاکید می کند: دانشگاه های مهم کشور در کیش فعال هستند؛ دانشگاه تهران، شریف، علم و صنعت و امیر کبیر در کیش حضور فعالی دارند و امکان آموزش دروس و مهارت ها ی مربوط به فرش دستباف در این دانشگاه ها فراهم است. امیدواریم این تفاهم نامه نقطه اتصالی در حوزه بهره گیری از توان دانشگاه ها و مدارس برای تربیت نیروی انسانی توانمند در حوزه فرش دستباف باشد.

از مهاجرت هنرمندان فرش ایران به ترکیه و آذربایجان جلوگیری می کنیم

فرحناز رافع رئیس مرکز ملی فرش ایران در مراسم امضای تفاهم نامه با سازمان منطقه آزاد کیش می گوید: مرکز خدمات پس از فروش در جزیره کیش با همکاری بخش خصوصی فرش های ایرانی؛ برای ارایه خدمات پس از فروش و بدون اخذ تعرفه های گمرکی تاسیس می شود.
با محقق شدن این تفاهم نامه و ایجاد مرکز خدمات پس از فروش فرش دستباف و جذب رفوگران و کارشناسان فرش، شاهد جلوگیری از مهاجرت آنان به ترکیه و آذربایجان خواهیم بود.
علاوه بر شست و شو، مرمت و رفوگری فرش های ایرانی نفیس؛ شناسنامه و گواهی اصالت و شناسه کالا برای تمامی فرش ها در کیش صادر خواهد شد. در مرحله اول با همکاری بخش خصوصی؛ کشور های قطر، عمان و امارات متحده عربی در اولویت بازار کار این مرکز هستند.

تعرفه بالای گمرکی و عدم موفقیت ایران

فرحناز رافع در پاسخ به خبرنگار تسنیم و در توضیحِ اینکه در حال حاضر خدمات پس از فروش به فرش های ایرانی در داخل کشور وجود دارد یا خیر، می گوید: خدمات پس از فروش را همین الان هم داریم اما با تعرفه است. یعنی وقتی فرش وارد ایران و مرمت یا شستشو می شود؛ وقتی می خواهد به کشورِ مقصد ارسال شود، درست مانند این است که فرشی نو می خواهد صادر شود. این رقمِ تعرفه ی گمرکی آنقدر بالا می رود که صاحب فرش ترجیح می دهد که فرش اش را به ترکیه ببرد که آنجا عوارض صفر است و در عین حال رفوگران و استادکاران ایرانی هم آنجا هستند و عملیات لازم را روی فرش انجام می دهند.
متاسفانه بسیاری از رفوگران و هنرمندان ما به کشور ترکیه و آذربایجان مهاجرت کرده اند. امیدواریم که با راه اندازی مرکزی که در کیش راه اندازی می کنیم، بتوانیم علاوه بر گسترش گردشگری صنعتی در حوزه فرش دستباف، بتوانیم اطمینان لازم را هم به صاحبان فرش بدهیم که فرش آنها به بهترین شکل در اینجا رفو و شستشو خواهد شد.

این آغاز کار است

مهدی کشاورز مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش در پاسخ به خبرنگار تسنیم و در توضیحِ چگونگیِ برداشتنِ گام های نخست برای حرکت در مسیر تاسیس مرکز خدمات پس از فروشِ فرش در کیش، می گوید: چندی پیش در جلسه ای که با خانم ارفع داشتیم متوجه شدم که مراحل خدمات پس از فروشِ فرش های ایرانی که در طول سالیان درازی صادر شده، اکنون در کشور ترکیه انجام می شود. این برای من بسیار ناگوار بود. قرار شد در قالب تفاهم نامه ای میان مرکز ملی فرش و سازمان منطقه آزاد کیش، مرکز خدمات پس از فروش به فرش های ایرانی را در جزیره ی زیبای کیش قرار دهیم.
این شروع کار است. ما برای توسعه قسمت های مختلف این صنعت باید خیلی تلاش کنیم. در اینجا نقشِ بخش خصوصی به عنوان موتور محرک بسیار مهم است. ما به عنوان دولت تلاش می کنیم حداکثر تسهیلات را در حوزه عوارض داشته باشیم.

به هر روی فرش ما بهترین فرش جهان است؛ بوده و خواهد بود. پس باید خدمات پس از فروشِ فرش را هم ما به جهانیان به بهترین شکل ممکن ارائه کنیم. در حال حاضر کیش شاید بهترین و البته تنها راهِ انجامِ این خدمات باشد. جایی که می تواند صاحبانِ فرش های نفیسِ دست باف را از پرداختِ عوارضِ سنگین معاف کند و در عین حال امکانِ دسترسی آسان و سریعِ آنها به بهترین هنرمندانِ عرصه فرش جهان را فراهم کند.