استاد عبدالکریم رفیعی از مشاهیر فرش ایران

0

عبدالکریم رفیعی در سال 1218 شمسی در اراک پا بعرضه وجود نهاد. پدرش مشهدی ابراهیم رفیعی در قالیبافی مهارت داشت و در منزلش کارگاهی از قالی دایر کرده بود و قالیهایی که توسط شاگردانش بافته می شد به بازار عرضه می نمود.

عبدالکریم رفیعی 5 ساله بود که پدرش او را به مکتب قدیم صمصامیه اراک فرستاد. و پس از چندی به توصیه دوستان و آشنایان وی را در اراک بفرا گرفتن فن نقشه کشی قالی زیر نظر مرحوم میرزا عبدالله شیخ گمارد.

استاد عبدالکریم رفیعی از مشاهیر فرش ایران

وی توانست در ظرف مدت یکسال به شیوه های رنگ آمیزی نقطه چینی و بطور کلی اصول نقشه کشی آشنا شود. علاقه وی به اینکار باندازه ای بود که در اکثر شبها بیدار می نشست و به تمرین و ممارست می پرداخت.

نتایج نیکویی که از اینهمه کوشش ها و فعالیتها عاید وی گردید کانونی بود که توسط او با کمک مرحوم اسدالله دقیقی و محمد پاشائی دو تن دیگر از هنرمندان نقشه کش اراکی در اراک پدید آمده بود. سرانجام کار این مجمع هنری مورد توجه کمپانیهای وابسته به اروپائی و آمریکایی مقیم در اراک قرار گرفت.

آنها با استخدام 14 شاگرد کلیه سفارشات کمپانیها را تهیه می کردند. پس از چندی عبدالکریم به همدان عزیمت نمود و در آنجا با تشریک مساعی یکی از دوستان بنام حاج احمد صناعی فعالیت را آغاز کرد. این فعالیت سه سال یعنی تا سال 1302 شمسی بطول انجامید و در این مدت توانست نقشه های متعددی برای کمپانیهای خارجی تهیه نماید.

این مطلب لازم به تذکر است که در همان سالها در همدان اکثر قالی بافان به شیوه (ارنک) که یک شیوه ی غلط و فاقد طرح و نقشه صحیح و دقیق بوده قالی می بافتند.

سابقه کار رفیعی سبب شد که کارخانه بزرگ حاج وکیل الرعایای همدانی که دارای 80 دستگاه کادر فرش بافی بود تهیه نقشه های متعددی را به او سفارش کند.

در سال 1309 فعالیت عبدالکریم از نظر نقشه کشی بنهایت اشتهار رسید. او به سفارش شرکت فرش هفته ای 50 نقشه ترسیم و برای شهرستهای اطراف همدان مثل ملایر- تویسرکان- بیجار- نهاوند ارسال می داشت تا قالی بافان آن دیار طبق نقشه ی صحیح قالی ببافند.

در سال 1315 اکثر هنرمندان نقشه کش قالی همدان در یک نقطه متمرکز شدند و شرکت واحدی بوجود آوردند این مجمع هنری چند سال دوام یافت تا اینکه در سال 1319 رفیعی برای توسعه کار هنری خود لازم دید که با خانواده خود همدان را ترک کند و به تهران عزیمت نماید. در تهران رفیعی به مجمع هنرمندان هنرهای زیبا معرفی شد مشغول بکار گردید.

در سال 1339 برای برگزاری نمایشگاه خراسان از طرف هنرهای زیبای کشور به رفیعی دوباره مأموریت داده شد تا برای گردآوری نقشه های قالی خراسان به آن دیار عزیمت نماید.

حوزه مطالعات وی در این سفر سه ماهه روی نقشه های زری و قالی در خزانه حضرت امام رضا (ع) و موزه آستان قدس رضوی بوده است. سرانجام ثمره این مطالعات بصورت نقشه ها و طرح های ارزنده متجاوز از 45 طرح نمودار شد که در کارگاه هنرهای زیبا (تزیینی) محفوظ است.

خدمات هنری و با ارزش این هنرمند از دوره های اشتغال بکار در هنرهای زیبای کشور بی شمار بوده است. به عنوان نمونه، طرح‌های جالبی که وی از ولایت و شهرستانهای ایران تهیه کرده است به شرح زیر است:

  • طرح خانم
  • طرح بیرجند
  • طرح اراک
  • طرح ترکمن
  • طرح زابل
  • طرح زاهدان
  • طرح شیراز
  • طرح اردبیل
  • طرح کردستان سه رنگی
  • طرح شاخ گوزن و آهو

تمام این طرحها که بصورت قالی نماینده شده بود با سایر قالیچه ها در سال 1340 در نمایشگاه بزرگ قالی در کاخ وزارت دارایی به معرض تماشا نهاده شده است.

از طرح های جالب هنرمند در سالهای اخیر که بصورت قالی یا نقشه قالی به خارج از کشور ارسال گردیده عبارتند از:

طرح قالی کاشان در سال 1336 نمونه ای از کارهای جالب رفیعی محسوب می گردد این طرح که با اندازه 64×84 سانتی متر ترسیم شده بود در سال 1339 از طرف هنرهای زیبایی کشوربه سفارت ایران در لندن ارسال گردیده است.

برای سالن غرفه ایران در یونسکو (پاریس) طبق پیشنهاد وزارت فرهنگ تنظیم طرحی در قالی به رفیعی واگذار شده بود که فرش مزبور بعد از اتمام بافت بلافاصله  به یونسکو در پاریس ارسال گردیده است. در وسط فرش علامت مخصوص سازمان یونسکو نقش شده و طرح زمینه آن اسلیمی ختائی است که به گلهای شاه عباسی مزین شده است. لچک آن گلدار و حاشیه نیز اسلیمی است اندازه ی اصلی فرش 6×6 متر مربع می باشد.

از طرف وزارت پست و تلگراف، طرحی در قالی به رفیعی واگذار شد. این قالی برای سالن دایره ارتباطات بین المللی ژنو در نظر گرفته شده بود و استاد رفیعی تا به حال آثار ذیقیمتی از خود برجا نهاده است که برخی از آنها در موزه های تهران در معرض دیدار مشتاقان فرش ایران قرار گرفته است.

5/5 - (1 امتیاز)
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.