علل افت طراحی فرش در ایران

امروز فرش ایرانی با سالهای اوج خود فاصله زیادی گرفته و متاسفانه روز به روز از دوران طلایی خود دور می‌شود.

در جهان صنعتی کنونی پیدا کردن جایگاهی در خور شان ایران و ایرانی کار چندان سهل و آسانی نیست، اما نباید فراموش کرد که ایرانیان همواره مشکل ترین کارها را سامان داده اند و آنجا که خواسته اند، توانسته اند.

با بررسی و تحقیق پیرامون روند طراحی فرش در ایران به نظر می‌رسد هر گاه افراد تحصیل کرده و هنرمند وارد مقوله فرش شده‌اند، فرش ایران شکوفا شده و روزهای ترقی خود را به سرعت طی نموده است، طراحان بزرگی که در دوران صفوی در کارگاههای بزرگ فرش بکار گرفته شده اند، توانسته اند فرش ایرانی را به عرش برسانند و آن را زینت بخش موزه‌های جهان کنند.

اما روند روزافزون خروج هنرمندان از مقوله هنر، صنعت فرش دستباف ایران – این سنبل جاودانه هنر ایران- را به انزوا کشید و با خالی شدن کارگاه‌های قالیبافی از وجود طراحان هنرمند و باسواد، جایگاه فرش دستبافت ایران نیز در جهان خالی ماند و پس از اندک زمانی این جایگاه توسط سایر کشورها – که هرگز توان رقابت با ما را نداشتند – اشغال شد.

البته هنر ایران در سالیان پس از حکومت صفویان تحت تاثیر اوضاع نابسامان کشور رو به افول نهاد؛ اما، سایر هنرها چون نقاشی، ‌مجسمه سازی، سفالگری و … دوباره احیا شده و با استفاده از امکانات زمان خویش توانستند حیاتی جدید را آ‎غاز نمایند ولی فرش همچنان در طراحی در جا زد و مهجور ماند و مهجور زیست.

سیدعلی اکبر سیدی

عضو هیئات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز